İSLAM DÜŞÜNCESİNDE TASAVVUFİ YORUMLAR

Aleviliği diğer tasavvufi oluşumlardan ayıran en önemli unsurların başında cem törenleri gelir. “Cem” sözcük anlamı olarak toplanma, bir araya gelme, birlik olma demektir. Cem, Alevilikte dede ya da babanın önderliğinde yapılır. Cemin yapıldığı yerlere ise cemevi denilmektedir.(28) Yapıldığı zamana ve amaca göre çeşitli cemler vardır. Genelde on iki hizmet üzerinden yürütülen bu cemlerin bazıları; ikrar cemi, Abdal Musa cemi, görgü cemi, musahiplik cemi, dârdan indirme cemi, düş­ künlükten kaldırma cemidir. İk­rar cemi: Alevilik yoluna girecek olan kişinin, mürşidin öğüt ve telkinlerini kabul ederek yolun bütün kaidelerini aynen benimseyip uyacağına dair verdiği söze ikrar verme denir. Bu söz için yapılan ceme de ikrar cemi denir.Abdal Musa cemi: Her yıl, sonbaharda küskünlerin barıştırılması ve birliğin sağlanması amacıyla yapı­ lan cemdir. Bu cemlerde kişiler, bir araya gelip kurban keserler. Alevilikte büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvanları kurban edilebilir. Cemde kesilen kurbanların etleri pilav içerisinde hazırlanır ya da et yemeği olarak pişirilip hazırlanır ve cemde bulunanlara lokma olarak dağıtılır. Cemlerde kesilecek kurbanın dualanması (tekbirlenmesi) için kurbancı veya lokmacı kesilecek kurbanı meydana getirir. Kurbanın sahipleri, kurbanlarının yanına gelerek kurbanın sol tarafına dururlar ve sağ elleriyle kurbanın ön sağ ayağını yüzüne gelecek şekilde kaldırarak tutarlar ve dua okurlar. Kurban keserken dede üç kez tekbir getirir ve kurban tığlama (kesme) duasını okurlar. (29) Herkes, elinden geldiğince bu kurban lokmasına katkıda bulunur. Küskünler barıştırılır, o yıl içerisinde elde edilen nimetler için Allah (c.c.)’a şükredilir. Bu ceme birlik cemi de denir. Görgü cemi: Bütün taliplerin bir yıl içerisinde dedeye verdikleri sözü yineleyip toplum huzurunda o yıl içerisinde yaptıklarının hesabını vererek ruhen temizlendikleri cemlerdir.(30) Musahiplik cemi: Musahip (yol kardeşi) olmak isteyen iki ailenin kurban kestikleri ve kardeş olmaya söz verdikleri cemdir. Dârdan indirme cemi: Ölen kişinin ardından yapılan bir razılık alma cemidir. Ölen bir kimsenin ardından kişinin tüm tanıdıkları, alışveriş ilişkisi olduğu kimseler çağrılarak dede ve halkın huzurunda razılık alınır. Borcu varsa ödenir. Alacağı varsa alınarak yakınına teslim edilir. Sağlığında gücendirdiği kimseler varsa onların razılığı alınır. Sonra yemekler yenir. Dualar ve gülbenkler okunarak kişiye razılık verilmiş olunur. Buna lokma cemi de denir. Düş­kün­lük­ten kal­dır­ma cemi: Alevilik geleneğinde dedenin ve toplumun önünde verdiği ikrara uymayan, genel ahlaka aykırı davranan, örneğin haksız yere eşini boşayan, öfkesine yenik düşüp cana kıyan kişiler düşkün ilan edilir. Düşkün kabul edilenler cemlere alınmaz ve dedenin onayı ile kendisine düşkünlük cezası verilir. Düşkün sayılan kişinin durumunda düzelme olursa düşkünlüğünü kaldırmak için bir cem yapılır. Buna, düşkünlükten kaldırma cemi denir.