top of page

Muharrem Ayı ve Aşure

“Mu­har­rem”, söz­lük­te “ha­ram kı­lı­nan, ya­sak­la­nan; kut­sal olan, say­gı du­yu­lan” an­lam­la­rı­na ge­lir. Hic­ri tak­vi­me gö­re yı­lın ilk ayı­dır. Pey­gam­be­ri­miz (s.a.v.), mu­har­rem ayı­nı “Al­lah’ın (c.c.) ayı” ola­rak ni­te­len­dirmiş ve ra­ma­zan­dan son­ra tu­tu­lan en fa­zi­let­li oru­cun bu ay­da tutulan oruç ol­du­ğu­nu be­lirt­miş­tir.(40) Hz. Mu­ham­med (s.a.v.), pey­gam­ber­lik­ten ön­ce ve son­ra mu­har­rem ayı­nın do­kuz, on ve on bi­rin­ci gün­le­rin­de oruç tut­muş, Müs­lü­man­la­ra da bu oru­cu tut­ma­la­rı­nı tavsiye etmiştir.(41) Alevi ge­le­ne­ğin­de mu­har­rem ayı­nın ayrı bir ye­ri va­r­dır. Hz. Hü­se­yin ile ai­le men­sup­la­rı­nın muharrem ayının 10. gününde Ker­be­la’da şe­hit edil­me­sin­den iti­ba­ren bu ay, ma­tem ayı ola­rak anı­lagel­miş­tir. Ale­viler, Hz. Hü­se­yin’in Ker­be­la’da şe­hit edil­me­si­nin anı­sı­na mu­har­rem ayın­da oruç tu­tar­lar. Mu­har­re­min bi­rin­ci gü­nü baş­la­nan oruç on iki gün tu­tu­lur. Mu­har­rem oru­cu Hz. Hü­se­yin’in Ker­be­la’da su­suz bı­rakıl­ma­sı ve şe­hit edil­me­si anı­sı­na su içmemek, aşırı sulu yiyecekler tüketmemek, etli ve güzel yemekler yememek suretiyle yerine getirilir. Alevilikte muharrem orucunda genel olarak gece kalkıp sahurda yemek yeme uygulaması yoktur. Oruçtan maksat sulu gıdalardan uzak durmaktır. Alevilikte bu günlerde kur­ban ke­sil­mez, eğ­len­ce ya­pıl­maz, tıraş olunmaz. Düğün ve nişan yapılmaz. Bu gün­ler­de ağıt­lar, mer­si­ye­ler ve ne­fes­ler oku­nur.

Aşu­re gü­nü, mu­har­rem ayı­nın onun­cu gü­nü­dür. Bu gün­de aşu­re ya­pı­la­rak kom­şu, dost ve ak­ra­ba­lara da­ğı­tı­lır. Halk ara­sın­da yay­gın bir şe­kil­de; Hz. Âdem’in hatasından do­la­yı et­ti­ği töv­be­nin bu­gün ka­bul ol­du­ğu, Hz. İb­ra­him’in bu ­gün ateş­ten kur­tul­du­ğu, Ya­kup Pey­gam­be­rin, oğ­lu Yu­suf­’a bu­gün­de ka­vuş­tu­ğu, Nuh­’un bin­di­ği ge­mi­nin tu­fan bi­tip su­lar çe­ki­lin­ce Cu­di Da­ğı’­na yi­ne bu­gün otur­muş ol­du­ğu­na ina­nı­lır. Bu ina­nı­şa gö­re Hz. Nuh, ge­mi­de ka­lan çe­şit­li er­zak­tan bir çor­ba ya­pıl­ma­sı­nı is­te­miş­tir.

Tu­fan­dan kur­tu­lan­lar o gü­nü kut­la­ya­rak bay­ram et­miş­ler ve bu çor­ba­yı bir­bir­le­ri­ne ik­ra­m­da bu­lu­na­rak pay­laş­mış­lar­dır. Ale­vi ge­lene­ğin­de oruç­la­rın bi­ti­min­de aşu­re­kay­na­tı­lır ve şük­ran kur­ba­nı ke­si­lir. Ke­si­len kur­ban­la­rın et­le­ri özel­lik­le fa­kir fu­ka­ra­ya da­ğı­tı­lır. Aşu­re pi­şi­rip da­ğıt­mak ve kur­ban kes­mek Ker­be­la’da eh­l-i ­beyt­ten Zey­ne­la­bi­din’in kur­tul­ma­sın­dan du­yu­lan se­vinç ne­de­niy­le­dir.

bottom of page